ΜΑΓΙΚΟ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑ

Μαγικό και Χρώμα

Γλαυκό – Γλαύκη, το κυανοπράσινο χρώμα της θάλασσας στα ρηχά, εκεί που ο βυθός είναι αμμώδης και που στα μάτια των ναυτικών παίρνει την όψη γυναίκας.

Φκιασίδι βγαίνει από τη λέξη φύκι γιατί από τα φύκια της Μεσογείου Ρυτίφλοια η βαφική οι αρχαίες Ελληνίδες έβαφαν τα μάγουλά και τα ρούχα τους.

Το φυσικό χρώμα δεν επαναλαμβάνεται. Είναι μοναδικό και αναντικατάστατο. Είναι προσωπικό κρατώντας ανωνυμία, που παραπέμπει στο γενικό. Ανήκει στην ύλη, αλλά ανάγει στο άϋλο. Μάλιστα, όσο πιο πολύ είναι από ανεπεξέργαστη ύλη, τόσο πιο πολύ ανάγει στο άϋλο, με την έννοια την πνευματική, και βέβαια και την θρησκευτική. Δίνει κάτι σαν μουσική, με την έννοια του ρυθμού και της αφαίρεσης. Σαν να ρευστοποιεί την ύλη του.

Είναι ένα είδος σφραγίδας, Αποτύπωμα χαρακτήρα ατομικότητας. Αφήνει να διαφαίνεται η ανάγκη, παντοδύναμη και ουσιαστική, που έγινε αιτία να δημιουργηθεί (π.χ. ανάγκη προστασίας από κακές επιδράσεις, ανάγκη αναγνώρισης, ανάγκη επιβεβαίωσης…). Είναι απαραίτητο για να λειτουργήσει το μαγικό, να παραπέμπει στην πρωτογένεια της ανάγκης, στην αποκλειστικότητα του τρόπου εργασίας που προκύπτει με δυσκολία, ποτέ με ευκολία. Αυτές το καθιστούν μοναδικό και μη επαναλήψιμο. Το χρώμα γίνεται «μαγικό», όταν έντονα και με τρόπο δυναμικό δηλώνει την προβολή, πολύ περισσότερο την επισήμανση κάποιου συναισθήματος, που το χρειάστηκε για να μορφοποιηθεί, και που αντίστοιχα ξυπνάει σε αυτόν που το βλέπει το δίδυμό του. Μ’ έναν τέτοιο τρόπο γίνεται η σύνδεση, μία ενοποίηση αυτού που προηγήθηκε, με εκείνο που ακολουθεί. Απ’ αυτήν την ένωση προκύπτει η κατάσταση του μαγικού.

Από ένα κείμενο της Αναστασίας Κατσαπάρα Φανουρίου

Η Μικρανυφαντού

Η μικρανυφαντού

Κοπελοπούλα διάζεται τση προύκας τα χιράμια.

Βάζει στημόνι πράσινον και φάδι ριζαρένιο και κίτρινο βελεσερό βάφει τα κούμαρα ντως. Τη νύχτα το περαματεί, τη μέρα το ξυφαίνει και πρίχου ο γκάρδιος κρεμαστεί, καινούργια βάνει απάνω.

Η μάνα τζη λιγοψυχά, βιάζει τη να ’ ποφάνει, να τήνε δώσει του άρχοντα που τη συχνογυρεύγει.

Μ’ άρχοντας είναι γεροντής και παρακαιρισμένος κι η κόρη αλλού έχει την καρδιά και τη φιλιά δοσμένη και βρίσκει χίλιες αφορμές τση μάνας τση, και λέει,

όϊ, στσί πήχες ήσφαλε, στο μέτρημα γελάστη, τ’ όργο δεν ήτονε σωστό και λείφτηκε ντουράδες, δε μασουρίζει ο άδραχτος και το θρομύλι εράη, ο κλέφτης δεν περαματεί, τ’ αντί κακογυρίζει, κι οι νιοί συχνοδιαβαίνουνε κι αλικοντίζουνέ ντη.

-Κι ήντα κοντό μού ζήλεψε ο άρχος και με θέλει, πού’ μαι άπραγη κι ακάτεχη και τάξη δε νογούμαι, κι άγουρη σαν το πωρικό, σαν το στιφό κυδώνι;

Να πάρει μιαν αρχόντισσα στο σόϊ να του μοιάζει, στα έχει να΄ναι ταιργιαχτοί, στα χρόνια σογκαιρίτες, να σογεράσουνε κι οι δυό, στερνά καλά να δούνε.

Πάλι κι αν είν’ του ριζικού γυναίκα να με πάρει και να με κάμει αρχόντισσα, δαμάκι ας ανημένει.

Πρώτα να φάνω τα προυκιά, να τα ορφοπλουμίσω, ντουζίνες τα πετσετικά, τσι μπόλιες με την πήχυ, τση πατητές ασήκωτες, κασέλες τα χιράμια, και τα παπλοσκεπάσματα στίβα τσι δωδεκάδες.

Να βάλω και την υστεργιά του πάστου τα σεντόνια. Με μαντινάδες να διαστώ, με λύρες να τα φάνω, και με τσ ’ αγάπης το σκοπό να τα γοργοκεντήσω.

Να κάμω ξόμπλι πέρδικα που τη βαστά γεράκι, να γράψω κι αποκατωθιό κόκκινο τ ’ όνομά μου, να μοιάζουν τα ψηφία ντου με τση καρδιάς το αίμα.

Να ποπεράσει κι ο καιρός να πιάσω τα δεκάξε, να μεγαλώσουν τα κουρλιά κι ο κόρφος να γεμίσει,

να κάμω λυγερό κορμί,να σύρω μπόϊ ακόμη,για να ταιργιάζω τ’ άρχοντα, γιατί κοντή του πέφτω.

Μου το εμπιστεύθηκε ο Θωμάς Βενάκης.

Βρίσκεται στην ποιητική συλλογή «Τα Δίφορα» του Κωστή Φραγκούλη

Η ΥΦΑΝΤΡΑ

Η Υφάντρα

Παρακολουθώντας για την υφαντική στο Νεπάλ

…Τεντώνει το στημόνι. Χορδές τέμνουν το οριοθετημένο κενό κάτω απ’ το βλέμμα. Ένα πλαίσιο όλο κι όλο, και αμέσως ο χώρος οργανώνεται σε μία μοίρα. Χαϊδεύει με τα δάχτυλα τις τεντωμένες παράλληλες σειρές, άσπρες γραμμώσεις που δίνουνε κυματισμό στο κενό. Μετά παίρνει ένα θερμό υλικό, νεύρο από χόρτο που ξεράθηκε το περσινό καλοκαίρι, ή το μακρόσυρτο σούρσιμο του μεταξοσκούληκα πάνω στη ζωική οσμή μιας χλόης Ιουνίου, κι ακόμα πιο θερμό, ίνα θυμωμένης τσουκνίδας, σειρήτι αίμα αγαύης, για να γεμίσει αυτό που πρέπει να γεμίσει.

Σκέφτεται την τάξη, το γερό και σταθερό ύφασμα. Αρχίζει λοιπόν την διαπλοκή. Τα δάχτυλα μπαινοβγαίνουν στα μικρά κενά, αφήνοντας πίσω κάτι διαφορετικό, μία άλλη τάξη φαινομένου. Τόσο απλό, λέει, είναι να σκεπάσεις το πριν; Να το υπερβείς; Να ντύσεις τις απραξίες; Έτσι, περνάει τα δάχτυλα πότε κάτω, πότε πάνω απ’ τις χορδές του στημονιού, πλέκοντας μία κίνηση, που βρίσκει μιαν αυτονομία πέρα απ’ το ύφασμα που προχωράει υπακούοντας την θέλησή της. Ξεχνιέται καμμιά φορά η υφάντρα να παρακολουθεί την κίνηση, δίχως το αποτέλεσμα, αναλογίζεται πόσο της ξεφεύγει η ίδια η κίνηση, πόσο τα δάχτυλά της απρόβλεπτα υπακούνε σε μια δικιά τους πειθαρχία, πούναι έξω από την πρόθεσή της, που βγαίνει όχι από την σκέψη της, που ελευθερώνεται και πάει, που κινείται όλο και πιο πέρα, όλο και πιο μακρυά, που αφήνει πίσω της όχι ένα ύφασμα για σώμα ή για κρεββάτι, μα μια ανερχόμενη σκάλα από τόνους μελωδικούς, που πάνε νάβρουν την πηγή του υφαδιού τους, την πρωινή δροσιά του χορταριού, την ζεστή άχνα του άχυρου, τη σκιά του σκουληκιού.

Ξεφεύγει απ’ τον έλεγχο της σκέψης της, η απελευθερωμένη τόλμη των χεριών της γίνεται όλο και πιο φρέσκια, πιο παιδική, πιο άκοπη, πιο διαφανής. Τότε η ύφανση αρχίζει να μπαίνει στον χώρο της πρόφασης, και λίγο – λίγο γίνεται μία χρυσαλλίδα που αφήνει πίσω της αυγό ένα κομμάτι πανί, ενώ η ίδια αργά – αργά, μέσα από στροβιλισμούς χορού, απογυμνώνεται σε μουσική, που θροΐζει ανάμεσα στις τεντωμένες χορδές, κι ο αργαλειός, ξύλο του δάσους, είναι η άρπα που ηχεί ασημοκούδουνα.

Τα δάχτυλα μετά, κινούνται για τον εαυτό τους, πέρα απ’ τη σκοπιμότητα της δουλειάς, τα δάχτυλα με τις φουσκωμένες φλέβες, τα φαγωμένα νύχια, λίγο μαυρισμένα, κινούνται με μια δική τους τάξη, υπακούοντας τον ρυθμό των τεντωμένων χορδών, και η κίνησή τους γίνεται όλο και πιο έμπειρη, όλο και πιο ελεύθερη, πιο αρμονική, με μια ρόδινη ομορφιά, ανώνυμη και σιωπηλή, ώσπου βγαίνει ο χορός. Κι ολοένα ανεβαίνει, κλείνοντας την κίνηση, αφήνοντας πίσω την εργασία, ανεξάρτητο σώμα, σαν τον μεταξοσκούληκα μπαινοβγαίνει τρώγοντας το άδειο, μπαίνει σε μια όλο και πιο περιστρεφόμενη ενέργεια, πυρετική, όλο και πιο μπροστά απ’ το λησμονημένο κορδόνι της λογικής περίπτυξης που αναδιπλώνεται να σκεπάσει την απραξία, να δώσει νόημα στο χρόνο, να ντύσει τις γυμνές ανάγκες με της ζεστασιάς την καλωσύνη. Και το χέρι φυλάει την πιο λεπτή, την πιο ευλαβική του κίνηση για το σχήμα του σταυρού καθώς αποσύρεται από το φέγγος της δράσης με μια βαθειά υπόκλιση στην αξιοσύνη των ημερών που θάρθουνε να παραλάβουνε το αυγό του μεταξοσκούληκα απ’ τη φωλιά στο μαύρο του το νύχι…

Από ένα κείμενο της Αναστασίας Κατσαπάρα Φανουρίου

Λόγια Ειρήνης

«Σε κάθε άνθρωπο κάτι υπέροχο εκτυλίσσεται εσωτερικά, μέσα σε κάθε άνθρωπο υπάρχει υπέρτατη ομορφιά, υπάρχει ειρήνη, υπάρχει χαρά, το αίσθημα της καρδιάς."

Από ομιλία τουPrem Rawat
Καλή ακρόαση!
http://www.youtube.com/watch?v=t1KS4aUwAZI&feature=rec-HM-fresh+div
http://www.youtube.com/watch?v=uymsRPZ_1d8&feature=channel
http://www.youtube.com/watch?v=9BH6-0Lj_EQ&NR=1

Η δυνατότητα της φυσικής καλλιέργειας

Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα φυσικό αγρόκτημα ή ν΄αναβλαστήσουμε άγονους λόφους και καμμένα βουνά με την μέθοδο της φυσικής καλλιέργειας, δηλαδή τυλίγοντας σπόρους μέσα σε αργιλόχωμα και πετώντας τους στην γη πριν από τις βροχές.

Όπως μας λέει ο Παναγιώτης Μανίκης: " Ο βασικός στόχος του φυσικού καλλιεργητή είναι να υπηρετήσει την φύση, να δημιουργήσει γόνιμο έδαφος και να επιτύχει την οικονομική του αυτάρκεια. Η φυσική καλλιέργεια έχει μία ολιστική θεώρηση και βασίζεται στη διαισθητική, μη χωριστική γνώση. "

Στο Κέντρο Φυσικής Καλλιέργειας με έδρα το Κλησοχώρι Έδεσσας θα γίνει μία διεθνής συνάντηση για την φυσική καλλιέργεια, όπου θα μάθουμε πως να δημιουργήσουμε ένα φυσικό αγρόκτημα. Επίσης, την μέθοδο των σβόλων με σπόρους και αργιλόχωμα για την αναβλάστηση της γης. Η συμμετοχή είναι ελεύθερη.

Όσοι επιθυμούν να συμμετέχουν, να επικοινωνήσουν με τον Π. Μανίκη στο τηλ. 23810 27312 από τις 19.00-21.00.

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα http://www.naturalfarming.eu/

Οι Κοπτικές κούκλες στο Μουσείο Μπενάκη

Μερικές από τις αρχαιότερες κούκλες στον κόσμο βρίσκονται στην Κοπτική συλλογή του Μουσείο Μπενάκη.

Για περισσότερες πληροφορίες: www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/75_69-79.pdf

Η τεχνική του spragning

Μία αρχαία τεχνική διαπλοκής υφάσματος συνεχίζεται στην Αργολίδα και την Χίο.

Για περισσότερες πληροφορίες: www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/84_14-20.pdf

Η επιθυμία για εκπλήρωση

Σήμερα παρακολουθούσα ένα όμορφο βίντεο για την ανθρώπινη εκπλήρωση στο youtube.
Το μοιράζομαι μαζί σας: www.youtube.com/watch?v=cD70WcCVWGg&feature=related

Κάνοντας την ειρήνη πραγματικότητα στη ζωή μας

"Μπορεί να βρίσκεσαι στο πιο θορυβώδες μέρος και να αισθάνεσαι ειρήνη.

Είναι η φύση αυτής της καρδιάς να θέλει την ειρήνη. Να θέλει την χαρά.

Να θέλει την διαύγεια. Να εκπληρωθεί. Να καταλάβει."

Από ομιλία του Prem Rawat

Για περισσότερες πληροφορίες: 210 7488650 ή www.theartoflife.gr www.mspeaks.com www.wopg.org

Ένας παιδικός χιτώνας στην Κοπτική συλλογή του Μουσείου Μπενάκη

Το ύφασμα υπήρξε ανέκαθεν ουσιαστικός φορέας πολιτισμού και ως αρχαιολογικό εύρημα έχει αποτελέσει πολύτιμη πηγή πληροφοριών τις τελευταίες δεκαετίες. Τα προερχόμενα από τις ανασκαφές της Αιγύπτου ενδύματα των νεκρών, συχνά μεταχειρισμένα και επιδιορθωμένα, είναι άμεσες μαρτυρίες των τρόπων ένδυσης που οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν εν ζωή, των οποίων σχηματοποιημένες εικόνες είχαμε σε τοιχογραφίες και ψηφιδωτά. Σήμερα, η στερεομικροσκοπική ανάλυση και υφαντουργική μελέτη των ευρημάτων δίνει μία καθαρή ματιά στην τεχνογνωσία του υφάσματος. Στοιχεία όπως η πυκνότητα, η υφή, η διαφάνεια, οι χρωματισμοί και η φύση του διάκοσμου είναι πληροφορίες που οδηγούν σε μία καλύτερη κατανόηση του καλλιτεχνικού και ιστορικού περιβάλλοντος που δημιούργησε το ένδυμα.

Η κοπτική συλλογή του Μουσείου Μπενάκη διαθέτει έξι άρτιους χιτώνες από την Αίγυπτο και μία μεγάλη συλλογή διακοσμητικών στοιχείων ενδυμάτων. Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής αποτελεί δωρεά του Αντώνη Μπενάκη, που σταδιακά πλουτίστηκε και από άλλες δωρεές. Νοιώθω ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη που έχω την δυνατότητα να μελετήσω τα υφάσματα της συλλογής. Ακολουθεί μία πλήρης μελέτη του παιδικού χιτώνα αρ. ευρ. 7160 (εικ. 1), που είναι άριστα διατηρημένος και παρέχει την δυνατότητα ακριβούς ανάλυσης.

Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το ένδυμα, τον τρόπο που υφάνθηκε
και την κλωστοϋφαντουργία του 8ου – 9ου μ.Χ αι. στην Αίγυπτο επισκεφθείτε τον ιστότοπο www.arxaiologia.gr/site/content.phd?artid=1863

Ο συμβολισμός της ύφανσης

Στις περισσότερες παραδοσιακές διδασκαλίες η πραγμάτωση του ανθρώπου παριστάνεται με τον ίδιο συμβολισμό, που βρίσκεται παντού επειδή είναι ένας από εκείνους που συνδέονται με την Πρωταρχική Παράδοση. Αυτός το συμβολισμός είναι η έννοια της διασταύρωσης, που απεικονίζει καθαρά πως επιτυγχάνεται η πραγμάτωση των εναρμονισμένων καταστάσεων του όντος, στην πλήρη ανάπτυξή του με τη διπλή έννοια της «εξάπλωσης» και της «εξύψωσης».

Στις ανατολικές διδασκαλίες αυτή η κατάσταση συχνά μνημονεύεται με όρους, οι οποίοι στη γραμματική τους έννοια, σχετίζονται άμεσα με την ύφανση, δηλαδή την κάθετη και οριζόντια διασταύρωση των νημάτων στον αργαλειό. Για παράδειγμα, η λέξη σούτρα στα Σανσκριτικά σημαίνει κυρίως «νήμα» και ένα βιβλίο αποτελείται από πολλές σούτρας, όπως ένα ύφασμα από πολλά νήματα. Η λέξη τάντρα έχει την έννοια του νήματος και του ιστού, ειδικότερα δε δηλώνει το στημόνι του ιστού. Η ρίζα (τάν) αυτής της λέξης εκφράζει κατά κύριο λόγο την ιδέα της επέκτασης. Παρόμοια στην Κινέζικη γλώσσα, κίνγκ είναι στο στημόνι ενός υφάσματος και βέι το υφάδι του. Στην αρχαία Κίνα και το Περού, η χρήση κομποσκοινιών που αντικατέστησαν την γραφή έχει επίσης συνδεθεί με τον συμβολισμό της ύφανσης. Αν και έχει προβληθεί ο ισχυρισμός ότι τα Περουάνικα κουϊπος δεν χρησίμευαν παρά μόνο για το μέτρημα, είναι φανερό ότι εξέφραζαν συνάμα πολυσύνθετες ιδέες, κυρίως γιατί σχημάτιζαν τα «χρονικά της αυτοκρατορίας», αλλά και γιατί οι Περουάνοι ποτέ δεν χρησιμοποίησαν άλλη μέθοδο γραφής, παρότι κατείχαν μία τέλεια και ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη γλώσσα. Σύμφωνα με την Ινδουιστική ορολογία, η διάκριση ανάμεσα στο στημόνι και το υφάδι αντιστοιχεί στην διάκριση μεταξύ της Σχρούτι, που είναι ο καρπός της άμεσης έμπνευσης, και της Σμρίτι, που είναι το προϊόν της σκέψης, που ασκείται πάνω στα περιεχόμενα της Σχρούτι. Μια άλλη μορφή του συμβολισμού της ύφανσης, η οποία επίσης απαντάται στην Ινδουιστική παράδοση, είναι η εικόνα της αράχνης που υφαίνει τον ιστό της, μια εικόνα που είναι περισσότερο ακριβής, γιατί η αράχνη κατασκευάζει το νήμα της από την ίδια της την υπόσταση. Το στημόνι παριστάνεται εδώ από τα ακτινωτά νήματα που ξεκινούν από το κέντρο, και το υφάδι από τα νήματα, που βρίσκονται τοποθετημένα σε ομόκεντρες περιφέρειες. Η αράχνη καθισμένη στο κέντρο του ιστού της, παρουσιάζει την εικόνα του ήλιου που περιβάλλεται από τις ακτίνες του. Μπορεί λοιπόν να εκληφθεί ως απεικόνιση της «Καρδιάς του Κόσμου».

Για να κατανοήσουμε καλύτερα την σημασία του συμβολισμού της ύφανσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι το στημόνι που σχηματίζεται από τα νήματα που αρχικά τεντώνονται πάνω στον αργαλειό, παριστάνει τα αμετάβλητα και πρωταρχικά στοιχεία, ενώ τα νήματα του υφαδιού, που περνούν με τα χέρια η με τη σαΐτα ανάμεσα από τα νήματα του στημονιού, παριστάνουν τα μεταβαλλόμενα και περιστασιακά στοιχεία, δηλαδή τις εφαρμογές της αρχής στις εκάστοτε ιδιαίτερες συνθήκες. Η οριζόντια διεύθυνση μπορεί να θεωρηθεί ως απεικόνιση της ανθρώπινης κατάστασης και η κατακόρυφη διεύθυνση ως απεικόνιση αυτού που υπερβαίνει τη συγκεκριμένη κατάσταση. Κάθε πόντος υφάσματος, αφού αποτελεί το σημείο διασταύρωσης νημάτων καθέτων μεταξύ τους, είναι και το κέντρο μίας τέτοιας ανάπτυξης.
Η ατομική φύση του ανθρώπινου όντος, για παράδειγμα, είναι συνέπεια της διασταύρωσης δύο τέτοιων νημάτων. Μπορούμε να πούμε πως η εκδήλωση ενός όντος σε μία δεδομένη κατάσταση ύπαρξης ορίζεται από τη διασταύρωση ενός νήματος του στημονιού με ένα νήμα του υφαδιού. Στη περίπτωση αυτή, το νήμα του υφαδιού αντιστοιχεί σε μία συγκεκριμένη κατάσταση ύπαρξης, και το σημείο της διασταύρωσης των δύο νημάτων καθορίζει τις σχέσεις του εκδηλωμένου σε αυτή τη κατάσταση όντος με το κοσμικό περιβάλλον όπου βρίσκεται τοποθετημένο. Με άλλα λόγια είναι απαραίτητο να διακρίνουμε πάντοτε δύο είδη στοιχείων σε ένα όν, που θα αναφέρονται αντίστοιχα στην κατακόρυφη και την οριζόντια διεύθυνση: τα πρώτα είναι τα στοιχεία που ανήκουν από καταβολής στο όν, ενώ τα δεύτερα προέρχονται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος.

Αντίθετα, ο σημασία του συμβολισμού της ύφανσης είναι ελάχιστα γνωστός στη Δύση. Ίχνη ενός ομοειδούς συμβολισμού βρίσκονται στην Ελληνική αρχαιότητα, ιδίως στον μύθο των Μοιρών. Στα ομηρικά έπη, οι Μοίρες κλώθουν την ανθρώπινη ζωή, που κόβεται, όταν το αδράχτι σταματήσει την περιστροφή του (Ιλιάδα Υ, 128, Ω, 209). Τα ονόματα των Μοιρών, Κλωθώ, Άτροπος και Λάχεσις ορίζουν τα βασικά στάδια του γνεσίματος. Φαίνεται όμως πως ο μύθος αυτός δεν αναφέρεται παρά μόνο στα νήματα του υφαδιού, και ο «μοιραίος» χαρακτήρας του μπορεί να εξηγηθεί από την απουσία της έννοιας του στημονιού, δηλαδή, από το γεγονός ότι το ον θεωρείται αποκλειστικά στην ατομική του κατάσταση, χωρίς καμιά συνειδητή παρέμβαση της υπερβατικής προσωπικής του αρχής. Άλλωστε αυτή η ερμηνεία δικαιολογείται και από τον τρόπο με τον οποίο ο Πλάτωνας παρουσιάζει τον κατακόρυφο άξονα στον μύθο του Ηρός του Αρμενίου (Πολιτεία, βιβλίο 1). Σύμφωνα με αυτόν, ο φωτεινός άξονας του κόσμου, που «δίνει κίνηση σε όλες τις ουράνιες περιστροφές», είναι στην πραγματικότητα η «άτρακτος της Ανάγκης», ένας διαμαντένιος άξονας, που περιβάλλεται από ένα αριθμό ομόκεντρων κύκλων, διαφορετικών διαστάσεων και χρωμάτων, που αντιστοιχούν στις αέναες κινήσεις των ουρανίων σωμάτων και στην τύχη των ψυχών. Η μοίρα Κλωθώ τον κάνει να γυρίζει με το δεξί της χέρι, δηλαδή από δεξιά προς τ’ αριστερά, που είναι συνάμα η πιο συνηθισμένη και φυσική διεύθυνση της περιστροφής της σβάστικας. Η Άτροπος τον γυρίζει από τα αριστερά προς τα δεξιά, ενώ η Λάχεση βοηθά και στα δύο είδη των περιστροφών.

Το Ιστορικό Υφαντουργείο του Σ.Ε.Ν.

Το Ιστορικό Υφαντουργείο του Σ.Ε.Ν. δημιουργήθηκε με την οικονομική υποστήριξη του εθνικού δωρητή Ανδρέα Συγγρού, ως χώρος παραγωγής υφάσματος. Στους χώρους του υφαντουργείου, που λειτούργησε από το 1879 έως σήμερα, γίνονταν όλες οι διαδικασίες οι σχετικές με την βαφή, την ύφανση και την επεξεργασία νημάτων και χειροποίητων υφασμάτων. Σήμερα το Ιστορικό Υφαντουργείο διατηρεί και διασώζει σπάνιους χειροκίνητους αργαλειούς και εργαλεία της προβιομηχανικής κλωστοϋφαντουργίας.

Με την πρόσφατη ανακαίνιση των κτιρίων, οι χώροι του υφαντουργείου προσφέρονται για εκπαιδευτικές επισκέψεις, ελεύθερα εργαστήρια, εκθέσεις και συνέδρια. Λειτουργούν εκπαιδευτικά τμήματα, όπως υφαντική σε οριζόντιο και κάθετο αργαλειό, υφαντική με καρτέλες, μικροϋφαντική, ιστορία του υφάσματος, θεωρία των χρωμάτων, σχέδιο υφάσματος σε υπολογιστή, υφαντό κόσμημα, ελεύθερη κατασκευή υφάσματος, πιλητική (κατασκευή τσόχας), βαφική με φυτά του ελληνικού χώρου, καθώς και με σπάνιες τεχνικές της Ασίας και της Αφρικής.
Οι ενδιαφερόμενοι, μέσα από μία βιωματική σχέση με τα υφαντικά υλικά, τα χρώματα και τα σχήματα μπορούν να έρθουν κοντά στα γνωστά άγνωστα μας νήματα και στα υφάσματα που μας ντύνουν στη ζωή. Να μελετήσουν τις πολλαπλές τους ιδιότητες, τα σχέδια και τους συμβολισμούς που διαμόρφωσαν την ανθρώπινη ιστορία και τέχνη.

Ελεύθερα εργαστήρια για το ύφασμα

Α. Εργαστήριο ύφανσης σε φορητό πλαίσιο
Στον όρθιο αργαλειό με δύο μίτους, αλλά και σε φορητά πλαίσια ερευνάται μία ποικιλία τεχνικών ύφανσης. Η απλή λειτουργία αυτών των εργαλείων προσφέρεται κυρίως για τις ανισομερείς τεχνικές, όπου επικρατεί το υφάδι. Ιστορικά, οι τεχνικές έχουν χρησιμοποιηθεί στα επίτοιχα υφάσματα της αρχαιότητας, στις tapisseries της Αναγέννησης, στα χαλιά κόμπου, στα κιλίμια, στα θηλειαστά σκεπάσματα, αλλά και στα ελεύθερα έργα της νεότερης χωροϋφαντικής και γλυπτικής.

Β. Εργαστήριο ύφανσης σε οριζόντιο αργαλειό με δύο, τέσσερα, έξι ή οκτώ μιτάρια
Διδάσκεται το σχέδιο του υφάσματος, η προετοιμασία του νήματος (διάσιμο του στημονιού) και το «ντύσιμο» του οριζόντιου αργαλειού, δηλαδή το πέρασμα των νημάτων από το χτένι, τα μιτάρια και το τύλιγμα σaτο αντί του αργαλειού. Σε αργαλειούς επιτραπέζιους και εδάφους με δύο, τέσσερα, έξι ή οκτώ μιτάρια μελετάται η ποικιλία της δομής της παγκόσμιας υφαντικής παραγωγής.

Γ. Εργαστήριο βαφικής νημάτων με φυτικά και ζωικά υλικά
Η πολύτιμη γνώση των χρωστικών ιδιοτήτων των φυτών μαρτυρείται αδιάσπαστη στον ελληνικό χώρο από τις απεικονίσεις των κρόκων των μινωικών τοιχογραφιών και τους σωρούς της πολύτιμης κογχυλιακής πορφύρας, που βρέθηκαν στα ελληνικά παράλια έως τα ζεστά χρώματα των μεταβυζαντινών υφασμάτων και την δημιουργία της πρότυπης συντεχνίας ριζαροβαφέων στα Αμπελάκια της Θεσσαλίας.
Στο εργαστήριο των φυτοβαφών διδάσκονται παραδοσιακές και σύγχρονες μέθοδοι στερέωσης των χρωμάτων με φυτικά και χημικά υλικά και βαφής με φυτά του ελληνικού χώρου (ευκάλυπτο, πεύκο, κυπαρίσσι, βελανιδιά, ροδιά, ελιά, καρυδιά, μουριά, συκιά, αμυγδαλιά, μαργαρίτες, κρεμμυδόφυλλα, ριζάρι, σταφυλοϋάκινθο, ξυνίδα, σπάρτα, ίσατι και άλλα), καθώς και με εισαγόμενα υλικά, όπως χέννα, αγχούσα, μπακάμι, κρεμέζι, κογχινέλη και ίντιγκο.

Δ. Εργαστήριο βαφικής υφασμάτων και νημάτων με χημικά και φυσικά υλικά
Ερευνώνται μία ποικιλία σύγχρονων μεθόδων βαφής με χημικά υλικά, αλλά και παραδοσιακών, όπως ikat (μονό και διπλό) και shibori (arashi, itajime και kasuri), που γίνονται στην Ινδονησία, την Ιαπωνία, την Ινδία και την Αφρική. Τα προς βαφή νήματα και υφάσματα (βαμβακερά, μεταξωτά, μάλλινα, λινά ή συνθετικά) δένονται, πιέζονται, διπλώνονται, συστρέφονται ή περιτυλίγονται με πολλούς τρόπους. Οι τεχνικές προσφέρονται για μία ελεύθερη διακόσμηση των υφασμάτων σε μία ρέουσα, εικαστική εφαρμογή χρωμάτων και σχημάτων.

E. Χρωματικές αρμονίες – σχέσεις κι εφαρμογές των χρωμάτων στη κατασκευή και διακόσμηση του υφάσματος
Σεμινάριο με θεωρητικό και εργαστηριακό μέρος που αφορά στις αρχές της θεωρίας των χρωμάτων και πως αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μία ποικιλία καλλιτεχνικών εφαρμογών, όπως είναι το γνέσιμο, η βαφική, η υφαντική, η κεντητική, η πλεκτική, η ραπτική, η ζωγραφική, η χαρακτική, το patchwork και κατασκευές με χαρτί ή χάντρες.

ΣΤ. «Ένα ταξίδι στο κόσμο μέσα από στημόνια και υφάδια»
Το ύφασμα υπήρξε ανέκαθεν ένας φορέας στήριξης του ανθρώπινου πολιτισμού. Έφερε σε συνάφεια σταθερές κοινωνίες, αλλά και πλανόβιες, συνέδεσε χερσαίους και θαλάσσιους δρόμους, αποτέλεσε μέσον επικοινωνίας ανάμεσα σε πλούσιες πόλεις και κόσμους απομόνωσης. Η μελέτη των νηματοφόρων και χρωστικών υλικών, των κλωστικών και υφαντικών εργαλείων, των τρόπων, αλλά και των συμβολισμών που ο άνθρωπος χρησιμοποίησε παγκόσμια για να κοσμήσει το σώμα του, με μία ευδαίμονα αλήθεια ποικιλία, πραγματοποιεί μία διείσδυση στην ιστορία και παρέχει επίγνωση της πολύχρωμης ανθρώπινης μοίρας.
Σε αυτές τις θεωρητικές κι εργαστηριακές συναντήσεις θα ξετυλίξουμε το ύφασμα, θα το γνωρίσουμε και θα το αγαπήσουμε μελετώντας το περιβάλλον όπου το γέννησε, τους ανθρώπους που το έφτιαξαν, τους μαγικούς και θρησκευτικούς συμβολισμούς που το σφράγισαν.

Διδάσκει η Σ. Τσουρινάκη
Καθηγήτρια και τεχνολόγος αρχαίου υφάσματος

Ιστορικό Υφαντουργείο Σ.Ε.Ν.
Λεωφ. Αμαλίας 38,
105 58 Αθήνα

τηλ. 210 3238918, 6948270792
e-mail argaliossen@yahoo.gr

Νήμα, μίτος, κλωστή … Η βιωματική σχέση ανάμεσα στην πρωταρχική ύλη, τον άνθρωπο, το εργαλείο.

Η υφαντική ύλη, που δουλεύεται από τον μεσολαβητή και μετασχηματίζεται με την βοήθεια του εργαλείου.

Εκείνο, που δεν είναι ορατό με την πρώτη ματιά, ίσως αποκαλυφθεί με την λογική ανάλυση των φαινομένων και την ενόραση στοιχείων και κινήσεων, που διαμορφώνουν τον κόσμο.

Όπως συμβαίνει με τον αργαλειό, το μέσον που κρατά τα νήματα τεντωμένα, που ενώ μοιάζουν ακίνητα, ωστόσο εμπεριέχουν ουσίες πραγμάτων.

Την κάθετη και οριζόντια διασταύρωση των νημάτων, που ενεργεί, ορίζει και δίνει μορφή.

Τις παλινδρομικές κινήσεις του χτενιού και της σαΐτας που δραστηριοποιούν, επεμβαίνουν και συνδηλώνουν.